Wstęp

Staw Południowy, znany również jako Świrlik, to malowniczy akwen położony w Warszawie, na terenie Ogrodu w Wilanowie. Jego lokalizacja w pobliżu historycznego Pałacu Wilanowskiego sprawia, że jest on nie tylko miejscem o znaczeniu ekologicznym, ale także kulturalnym i turystycznym. Staw stanowi część większego kompleksu parkowego, który przyciąga mieszkańców stolicy oraz turystów, oferując im możliwość odpoczynku i obcowania z naturą.

Położenie i charakterystyka stawu

Staw Południowy znajduje się w dzielnicy Wilanów, po lewej stronie Wisły. Jest usytuowany w obrębie Miejskiego Systemu Informacji (MSI) Wilanów Królewski, tuż na południe od pałacu. Akwaen leży w bezpośredniej zlewni Jeziora Wilanowskiego i jest oddalony o kilka kroków od ujścia Potoku Służewieckiego. Jego powierzchnia wynosi 0,5695 ha, a lustro wody znajduje się na wysokości 83,5 m n.p.m. Zbiornik ma kształt zbliżony do owalu – długość wynosi około 100 metrów, a maksymalna szerokość to 80 metrów.

Zasilanie stawu pochodzi z Potoku Służewieckiego, który dostarcza wodę od strony południowej. Odpływ natomiast odbywa się przez upust na wschodzie, prowadzący do Jeziora Wilanowskiego. Wokół akweny znajdują się liczne elementy małej architektury, w tym obelisk z urną oraz sarkofag ku czci Stanisława Kostki Potockiego, co nadaje temu miejscu dodatkowego znaczenia historycznego.

Historia i rozwój parku

Staw Południowy jest integralną częścią Parku Południowego, który otacza Pałac Wilanowski. Historia tego miejsca sięga co najmniej pierwszej połowy XVIII wieku. W czasach Jana III Sobieskiego staw pełnił funkcje gospodarcze – był wykorzystywany do hodowli ryb i stanowił część folwarku. W latach 70. XVIII wieku Izabela Lubomirska zleciła architektowi Szymonowi Bogumiłowi Zugowi przekształcenie istniejącego ogrodu w park angielski. Projekt zakładał wykorzystanie naturalnej roślinności oraz stworzenie odpowiedniego układu drogowego wokół zbiornika.

Dalsze zmiany w okolicy stawu miały miejsce w XIX wieku pod kierunkiem Stanisława Kostki Potockiego. W tym okresie park został powiększony o nowe tereny, takie jak Góra Bachusa, oraz wprowadzono kompozycję widokową w układzie promienisto-łańcuchowym. Niestety, na początku XX wieku wiele z tych elementów uległo zatarciu na skutek modernizacji. Obecnie trwają prace mające na celu przywrócenie XIX-wiecznego układu parkowego, zgodnie z decyzją Mazowieckiego Konserwatora Zabytków z 2019 roku.

Przyroda wokół stawu

Staw Południowy jest nie tylko miejscem rekreacyjnym, ale również siedliskiem wielu gatunków roślin i zwierząt. Na jego wodach można zaobserwować grzybienie białe, które tworzą urokliwe plamy bieli na powierzchni wody. Wzdłuż brzegów stawu rośnie wierzba biała (Salix alba), która dodaje malowniczości krajobrazowi.

Fauna stawu jest równie bogata; można spotkać wiele gatunków ptaków, w tym krzyżówki, które często gniazdują w okolicznych zaro

Artykuł sporządzony na podstawie: Wikipedia (PL).